پیکرتراشي خود (تهذیب نفس): اسلام، انانیت و شکوفايي انسان پدیدآور
محمد عمر فاروق
ناشر دانشگاه میشیگان تاریخ انتشار 2021 محل انتشار None شابک 9780472132621 موضوع
فلسفه
دوره (ها)
   31

توضیحات

عنوان این کتاب برگرفته از تعبیر افلوطین مبنی بر آن است که شکل دادن نفس را باید از استادان پیکرتراش آموخت که با علم و صناعت کامل، مرمر خام و بی‌شکل را آن چنان می‌تراشند و می‌خراشند که از آن زیباترین پیکر را می‌آفرینند. این کتاب با بررسي مفاهیم نفس و خودی در سنت های فلسفي، عرفاني و ادبي اسلامي به «معنای انسان بودن» در دنیای سکولار و پس از روشنگری مي پردازد. آثار اندیشمندان مسلمان را دربارة انانیت یا خودی در مجموعة وسیع تری از بحثهای مرتبط در تفکر مدرن و معاصر مورد بحث قرار مي دهد و دیدگاه های کانت، نیچه، ویلیام جیمز، هایدگر، سارتر و فوکو را دربارة موضوع نفس، نقد و ارزیابی مي کند. در این اثر نویسنده سعی دارد با استفاده از مباحث فلسفه اخلاق، فلسفه ذهن و معنویت پژوهي نظریه ای را دربارة نفس ارائه دهد تا در گام بعدی بتواند با مسائل دورة مدرن همچون معنویت، شکوفایي انسان و جستجو برای معنا در زندگي، مواجهة موفق داشته باشد. این تحقیق از منابع اولیه فراواني در زبانهای مختلف، از جمله عربي، فارسي، اردو، یوناني و... بهره برده و مي توان آن را سرآغازی برای ایجاد گفتگو میان فلسفه اسلامي و فلسفه های معاصر در عرصه کاربردی خودشناسي و خودسازی تلقي کرد. این اثر علاوه بر پژوهشی جامع دربارة مسئلة خودی در نزد متفکران جدید غرب، اثری ممتاز در فلسفة تطبیقی و فلسفه میان‌فرهنگی به شمار می‌رود. مبحث «من»، یا «خودی» از مباحث مهم مورد توجه فلاسفه بوده و آثار فراوانی دربارة آن نوشته شده است که اغلب متأثر از دیدگاه سوبژکیتو (خودمدار و خودبنیاد) غربی است و کمتر به حکمای گذشته غرب و حکما و عرفای اسلامی و مشرق‌زمین نظر دارد. در این کتاب نویسنده با بررسی تحلیلی و انتقادیِ آثار فیلسوفان جدید غرب، نظر حکما و عرفای اسلامی را به شیوه‌ای متقن مورد مداقه قرار داده و نشان داده که راه حل مسئله نه در سوبژکیتویسم غربی بلکه در نظریة علم حضوری نفس است که به وسیلة حکمای اسلامی و شرقی مطرح شده است و اینکه هر گونه علم حصولی بحثی دربارة نفس علم حضوری و در نهایت علم ذوقی کشفی درباره نفس را اقتضا می‌کند. از منظر نویسنده «خودشناسی» نه از طریق علوم جدید مورد استفادة قلاسفه معاصر بلکه از طریق حکمت الهی حکمای اسلامی و حکمت و عرفان حکمای شرقی و برخی از متألهان قدیم اروپایی و با اثبات اصل الهی نفس از طریق علم حضوری و در نهایت با علم ذوقی کشفی امکان دارد. وی از آثار سه متفکر بزرگ اسلامی، ملاصدرا (متوفی 1640)، شاه ولی الله دهلوی (متوفی 1762) و محمد اقبال (متوفی 1938) استفاده مي کند.